بنیاد دعبل خزاعی
«بنیاد علمی، فرهنگی و آموزشی دعبل خزاعی»، نهادی حمایتی، خدماتی و غیر انتفاعی است که در سال 1384 ش. به دستور مقام معظم رهبری ـ مد ظله العالی ـ تأسیس شده است و می‌کوشد جامعۀ ستایشگران اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ ( ذاکران، شاعران و نویسندگان) را در عرصه‌های مادی و معنوی همراهی کند.
- بنیاد دعبل در قالب مؤسسۀ فرهنگی و هنری در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی ثبت شده و دارای پروانۀ فعالیت است. دفتر مرکزی بنیاد در تهران بوده و در 31 استان، نمایندگی دارد.
اهداف مندرج در اساسنامه :
1. شناسایی ستایشگران، شعرا و ذاكران اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام
2. انجام خدمات تأمین اجتماعی (از قبیل بیمۀ درمانی، عمر و پس‌انداز، تكمیلی و پزشكی و بازنشستگی) و ارائۀ تسهیلات ضروری به آنها و افراد تحت تكفل ایشان
3. پشتیبانی علمی و معنوی از ستایشگران، شعرا و ذاكران اهل‌بیت عصمت و طهارت علیهم‌السلام برای اعتلا و تعمیق فرهنگ مكتب عصمت و طهارت علیهم‌السلام
4. ساماندهی و تقویت محافل اثرگذار فرهنگی برای ارتقاء بنیۀ فرهنگی ستایشگران، ذاكران و شاعران اهل‌بیت علیهم‌السلام
5. انجام پژوهش‌های بنیادین و ویژه برای تهیۀ متون فاخر ادبی، برای استفادۀ ستایشگران و ذاكران و استفادۀ بهینه از ظرفیت‌های ارزشمند حوزه‌های علمیه و دانشگاه‌ها
6. ساماندهی و انتشار (مكتوب و چندرسانه‌ای) در حوزۀ اهداف عالیۀ بنیاد
خدمات و اعضاء
- خدمات بنیاد دعبل شامل خدمات فرهنگی، آموزشی، بیمه و تأمین اجتماعی و خدمات رسانه‌ای می‌شود.
- تا کنون 12 هزار نفر از ستایشگران اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ در سراسر کشور به جمع اعضای بنیاد دعبل، پیوسته‌اند.
- تا کنون حدود پنج هزار خانواده از سراسر کشور تحت پوشش خدمات بیمه (بیمۀ تأمین اجتماعی، بیمۀ تکمیلی، بیمۀ خدمات درمانی، بیمۀ عمر و ...) و مستمری قرار گرفته‌اند.
- بسیاری از چهره‌های مطرح در عرصۀ ستایشگری اهل‌بیت ـ علیهم‌السلام ـ تحت پوشش خدمات بیمۀ تأمین اجتماعی بنیاد دعبل قرار دارند و بعضی از این بزرگواران از طریق همین خدمات بازنشسته شده‌اند.
هیئت مدیره
آقای علی عظیمی، آقای محمدرضا قدس، حجت الاسلام محمدمهدی عرب‌انصاری، استاد علی آهی و استاد ماشاء‌الله عابدی‌فر، اعضای هیئت مدیرۀ بنیاد دعبل هستند.
شوراها و نمایندگان استانی
با توجه به گسترۀ مخاطبان بنیاد دعبل در سطح ملی، برای پیگیری اهداف و اجرای سیاست‌ها در هر استان شورای استانی بنیاد دعبل تشکیل شده است. شوراهای استانی در هر استان بین 3 تا 5 نفر عضو دارند و یکی از اعضای شورا نیز به عنوان نمایندۀ بنیاد دعبل در استان انتخاب شده است.
هیئت علمی
بنیاد دعبل برای پیگیری اهداف علمی و پژوهشی خود، یک هیئت علمی به ریاست دکتر «محمدرضا سنگری» تشکیل داده است.
استاد «غلامحسن رفیعا»، استاد «مهدی آصفی»، استاد «مهدی امین‌فروغی» ،آقای «محسن‌حسام مظاهری» و آقای «عبدالامیر فائق» دیگر اعضای هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی هستند.
مأموریت‌های راهبردی هیئت علمی
- برنامه‌ریزی برای تحقق بندهای 5 و 6 سیاست‌های راهبردی بنیاد دعبل
- پایش و تحلیل پیوستۀ جامعۀ ستایشگری اهل‌بیت علیهم‌السلام به‌ویژه در ایام مناسبتی و ارائۀ تحلیل‌های راهبردی و عملیاتی
- شناسایی جریان‌های فرهنگی، تحلیل گفتمان، شناخت و تعریف عناصر گفتمانی
- تجزیه و تحلیل اسناد بالادستی نظام، قوانین و مقررات موجود
- شناسایی و تحلیل عملکرد شخصیت‌های حقیقی و حقوقی فعال، سرمایۀ اجتماعی و شبکۀ ارتباطی آنها و شکل ایفای نقش در عرصۀ ستایشگری
- شناخت و بررسی چالش‌ها و مسائل کلان ستایشگری
- تدوین بسته‌های پرسشی مورد نیاز برای طرح‌های کلان و خرد افکارسنجی
- تدوین بسته‌های پرسشی برای استفتاء از مراجع و دانشمندان علوم دینی
- شناخت فضا و منابع رسانه‌ای و تحلیل محتوای دوره‌ای آنها
مأموریت‌های پژوهشی هیئت علمی
- تدوین سرفصل‌ها، موضوعات و اولویت‌های پژوهشی
- سفارش (حمایت از) طرح‌های پژوهشی، پایان‌نامه‌ها و مطالعات میدانی بر اساس اولویت‌های پژوهشی
- طراحی نظام آموزشی، روش و مکانیزم سنجش، تدوین متون آموزشی بر اساس نیاز و سطوح مختلف مخاطب
- طراحی نظام تربیت مربی، روش و مکانیزم سنجش، تدوین متون آموزشی بر اساس نیاز و سطوح مختلف مخاطب
- طراحی نظام ارزش‌گذاری و طبقه‌بندی محصولات علمی، پژوهشی، فرهنگی و رسانه‌ای
- •طراحی و اجرای نشست، همایش و کارگاه‌های تخصصی و اختصاصی
- طراحی، تولید و مدیریت انتشار منشورات و نشریات تخصصی و اختصاصی
اقدامات ،تألیفات، اسناد و مصوبات راهبردی هیئت علمی
- برگزاری نشست‌های علمی اول و دوم مداحان سراسر کشور در سالهای 1390 و 1391 ش.
- تدوین «مرامنامۀ ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت علیهم‌السلام» و برگزاری برنامۀ رونمایی از آن در سال 1390 ش.
- تدوین کتاب «منشور ستایشگری؛ جستاری پیرامون رهنمودهای مقام معظم رهبری به جامعۀ مداحان و ذاکران خاندان عصمت و طهارت علیهم‌السلام»
- تدوین و اجرای طرح گردآوری و مستندسازی اطلاعات مجالس عزاداری
- تدوین و اجرای طرح تحلیل محتوای مجالس بزرگ و مهم عزاداری در شهر تهران
- تدوین طرح مردم‌نگاری مجالس عزاداری
- گزارش روند رشد و گسترش مراسم عزاداری ایام فاطمیه سلام الله علیها
- تدوین آیین‌نامۀ پژوهشی بنیاد دعبل خزاعی
- طرح کلی حمایت معنوی و مادی از آثار فرهنگی و هنری در حوزۀ ستایشگری
- نظام‌نامۀ نحوۀ حمایت از رساله‌ها و پایان‌نامه‌ها با موضوع ستایشگری اهل‌بیت علیهم‌السلام
- برگزاری 10 نشست علمی «شعر هیئت» در سال 1392 ش.
- برگزاری نشست علمی «دانشگاه مداحی؛ آری یا خیر؟» در سال 1392 ش.
مرامنامۀ ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت علیهم‌السلام
بنیاد دعبل برای اولین بار «مرامنامۀ ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت علیهم‌السلام» را در سال 1390 ش. و در اولین همایش علمی مداحان ـ که اکثریت قریب به اتفاق چهره‌ها و نخبگان این عرصه از سراسر کشور حضور داشتند ـ رونمایی کرد.
«مرامنامۀ ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت علیهم‌السلام» همان‌طور که در طلیعۀ آن آمده است: «عهدنامۀ ذاکران و مداحان اهل‌‌بيت علیهم‌السلام است؛ تا هدف و مقصد مديحه، هماره فرارو باشد و غفلت و انحراف از اين صراط مستقيم دامن‌گير نشود. مرامنامۀ ستايشگري و ذاکری معيار و شاخص رفتار مداحان و ذاکران و تعهد و التزام به ساحت ستودگان ـ اهل‌‌بيت علیهم‌السلام ـ است.»
این مرام‌نامه 14 اصل دارد و حاصل بیش از 200 ساعت کار گروهی با استادان، صاحب‌نظران است. خاستگاه مرامنامۀ ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت سه اصل قرآن، عترت (کلام نورانی اهل‌بیت علیهم‌السلام) و رهنمودهای مقام معظم رهبری است.
این مرام‌نامه در نشست‌های هم‌اندیشی هیئت علمی بنیاد دعبل خزاعی به همراه جمع بزرگی از فرهیختگان، صاحب‌نظران، اندیشه‌وران در حوزۀ ذاکری اهل‌بیت علیهم‌السلام تهیه و تدوین و در اولین نشست علمی مداحان سراسر کشور، به همت بنیاد دعبل خزاعی، رونمایی شد.
شورای هماهنگی تشکل‌های ستایشگران اهل‌بیت علیهم‌السلام
بنیاد دعبل برای جلوگیری از موازی‌کاری، ایجاد هماهنگی بین نهادهای مشابه، پس از تدوین طرح اولیه و مذاکره با مدیران «کانون شعرا و مداحان» و «بسیج مداحان»، ایدۀ تأسیس شورای هماهنگی تشکل‌های ستایشگران را مطرح کرد. در طرح اولیه اهداف ذیل برای تشکیل شورای هماهنگی تشکل‌ها پیشنهاد شده بود:
- دیدبانی فرهنگی در سطح ملی، جمع‌آوری و تحلیل آمار و اطلاعات، تدوین پیشنهاد های فرهنگی برای نهادهای سیاست‌گذار فرهنگی در موضوع ستایشگری( شورای انقلاب فرهنگی، شورای فرهنگ عمومی، کارگروه مدیریت کلان دستگاه‌های فرهنگی شورای عالی انقلاب فرهنگی، کمیسیون فرهنگی مجلس، وزارت ارشاد، سازمان تبلیغات اسلامی، سازمان اوقاف و امور خیریه، سازمان حج و زیارت)
- همکاری مشترک در طراحی و تدوین سند چشم انداز، مأموریت، اهداف و راهبرد، ساختارها و آیین‌نامه‌های داخلی برای تشکل‌های فعال بر اساسِ
- رهنمودهای مقام معظم رهبری
- چشم انداز 20 ساله
- برنامه‌های توسعه
- اصول و اهداف سیاست‌های فرهنگی کشور
- مصوبه ساماندهی شئون فرهنگی در شورای انقلاب فرهنگی
- همکاری مشترک در تعریف دقیق مخاطبان با استفاده از شیوه‌های علمی افکارسنجی و بر اساس متدهای جامعه‌شناختی
- همکاری مشترک در اخذ نظرات صاحب‌نظران، کارشناسان، پیش‌کسوتان
- هماهنگی بین عملکرد اعضا برای جلوگیری از موازی‌کاری و هم‌افزایی بین اعضا از طریق تعمیق روابط
- اجرای طرح‌های مشترک برای سنجش میزان اثربخشی برنامه‌ها و خدمات فرهنگی اعضا
- اجرای برنامه‌های مشترک برای تعالی سازمانی (بهبود وضعیت منابع انسانی، برنامه‌ریزی راهبردی و عملیاتی، ایجاد کتابخانۀ تخصصی، به‌اشتراک‌گذاری منابع اطلاعاتی، سخت‌افزار و نرم‌افزار، توانمندی‌ها، معرفی کارشناسان و صاحب‌نظران کمتر شناخته‌شده به دیگر اعضا)
- که با پذیرش این سه نهاد (بنیاد دعبل، بسیج مداحان و کانون شاعران و مداحان ) این شورا در بهمن‌ماه سال 1391 ش. تأسیس شد.
رسانه‌ها
• بنیاد دعبل در حوزۀ رسانه با راه‌اندازی وب‌سایت www.deabel.com و همچنین انتشار ماهنامۀ دعبل اهداف خود را پی می‌گیرد.
آرشیو ماهنامۀ دعبل از طریق آدرس www.deabel.com در دسترس است.
انتشارات
انتشارات دعبل خزاعی جمع‌آوری و مستندسازی مواریث فرهنگی عرصۀ ستایشگری در استان‌ها (نوحه‌ها، مراثی، اشعار، مناسک و ...) را در دستور کار دارد. تا کنون نوحه‌های اصیل و کهن استان‌های اصفهان، همدان، بوشهر، فارس، یزد، گرگان (هر کدام 72 نوحۀ برگزیده به همراه متن، آوانگاری و فایل صوتی) را آمادۀ انتشار کرده است.
انتشار متون آموزشی و پژوهشی، انتشار آثار مناسبتی و باز نشر متون قدیمی نیز در دستور کار انتشارات دعبل خزاعی قرار دارد.
منشور ستایشگری ستایشگری اهل‌بیت علیهم‌السلام
بنیاد دعبل در سال 1391 ش. و در دومین همایش علمی مداحان سراسرکشور، ضمن بررسی مسائل، موضوعات و چالش‌های مهم این عرصه اقدام به انتشار کتاب منشور ستایشگری ـ مجموعۀ رهنمودهای مقام معظم رهبری به ستایشگران اهل‌بیت علیهم‌السلام ـ کرد.
كتاب «منشور ستايشگری» گزیده‌ای از رهنمودهای مقام معظم رهبری به ستایشگران و ذاکران اهل‌بیت رسول‌الله صلی الله علیه و آله و سلم را در پنج فصل به نام‌هاي «مرتبت ستايشگری»، «رويش درون»، «مداحی به مثابه يک هنر»، «رابطۀ شعر و مداحی»، «بايدها و نبايدها در چگونگی ادارۀ مجالس و منابر» ارائه کرده است. در این کتاب موضوعاتی نظیر جایگاه مداحی، وظایف اخلاقی، فنی و هنری مداحان و همچنین آسیب‌شناسی عرصه‌های مختلف این رشته و بایسته‌ها و نبایسته‌های این رسانۀ تأثیرگذار توضیح و تبیین می‌شوند.
سیاست های راهبردی بنیاد دعبل
1ـ حوزه‌های فعالیت دعبل در اساسنامه، در چهار ساحت خدماتی، فرهنگی، علمی و رسانه‌ای و به صورت متعادل تعریف می‌شود. سیاست‌ها و برنامه‌های عملیاتی دعبل به شکلی تدوین خواهد شد که هویت دعبل در جمع همۀ ابعاد تعریف شود؛ نه صرفاً یکی از ابعاد.
2ـ بنیاد دعبل موسسه‌ای غیر انتفاعی و عام المنفعه است. ارائۀ خدمات به‌ویژه از نوع رفاهی و تأمین اجتماعی نه با هدف دولتی کردن جامعۀ ستایشگران و نه با هدف کسب انتفاع صورت می‌گیرد.
3ـ جامعۀ هدف بنیاد دعبل، ستایشگران اهل‌بیت علیهم‌السلام اعم از ذاکران، مداحان، شاعران مذهبی است. کیفیت و کمیت ارائۀ خدمات به این گروه‌ها به شکلی خواهد بود که هویت دعبل در جمع همۀ این گروه‌ها تعریف شود؛ نه یکی از آنها.
4ـ اولویت کمی و کیفی ارائه خدمات با کسانی خواهد بود که استعداد نقش‌آفرینی بیشتر در ساحت «فرهنگی» ستایشگری و تغییر وضعیت شاخص معرفت دینی و منش اصیل ستایشگری داشته باشند. نوجوانان و جوانان از جمله مصادیق افراد توصیف شده هستند.
5ـ اولویت فعالیت‌های علمی بنیاد دعبل، تولید فکر، تدوین نظام معنایی، تدقیق واژگان، گفتمان‌سازی، پالایش زبان و تولید محتوا در ساحت ستایشگری است. ابزار تحقق این سیاست تشکیل هیئت علمی بنیاد دعبل خواهد بود؛ که علاوه بر تولید معرفت و دانش، به عنوان پل ارتباطی بین مولدین محتوا در حوزه و دانشگاه با جامعۀ ستایشگری عمل خواهد کرد.
6ـ اولویت فعالیت‌های آموزشی بنیاد، تدوین متون آموزشی، تدوین روش آموزش و برگزاری دوره‌های تربیت مربی خواهد بود. با توجه به فعالیت مؤسسات و تشکل‌های متعدد در برگزاری دوره‌های آموزشی عام، نیاز به مربیان آموزش‌دیده و آشنا به روش‌های آموزش به‌ویژه در مناطق دور از مراکز استانی وجود دارد. بنیاد دعبل با شناسایی افراد مستعد در سطح کشور و آموزش آنها بر اساس متون و روش‌های از پیش تعیین‌شده این نیاز را مرتفع خواهد کرد.همچنین بنیاد همکاری خود با سایر تشکل‌های فعال در عرصۀ آموزش را در ارائۀ متون و روش‌های آموزشی، نظارت بر آموزش‌های انجام‌شده، تعیین سطح و صدور گواهی آموزش، معرفی استاد و تربیت مربیان آن تشکل‌ها تعریف خواهد کرد.
7ـ اولویت سیاست‌های رسانه‌ای بنیاد عبارتند از:
- رعایت عدالت رسانه‌ای در رابطه با نخبگان ستایشگری و همچنین موضوعات مربوطه
- شناسایی خلاء‌ها، خطاها و عنادهای رسانه‌ای مربوط به عرصۀ ستایشگری و اتخاذ استراتژی‌های متناسب با هر یک از حوزه‌ها
- معرفی نخبگان واقعی و پرهیز از ستاره‌محوری
برای این منظور بنیاد دعبل، هم از ظرفیت‌های رسانه‌ای خود و هم با برقراری ارتباط منظم و مستمر، از ظرفیت سایر رسانه‌ها به‌ویژه رسانه‌هایی که به‌صورت تخصصی در عرصۀ ستایشگری فعالیت می‌کنند، استفاده خواهد کرد.
8ـ بنیاد دعبل پرداخت ضعیف، نمایشی و خالی از محتوا به منش ستایشگری را ـ در سیاست‌گذاری‌ها، طرح‌ها و تولیدات فرهنگی ـ عامل بخش عمده‌ای از آسیب‌های موجود در این عرصه می‌داند. به همین دلیل اولویت فعالیت‌های فرهنگی بنیاد دعبل، توصیف و ترویج دقیق منش اصیل و اثرگذار ستایشگری اهل‌بیت علیهم‌السلام در مشورت با اهالی علم و نظر و پیران این عرصه خواهد بود.
برای این منظور اقدامات زیر در دستور کار بنیاد دعبل خواهد بود:
- راه‌اندازی و ساماندهی شبکۀ توزیع منسجم و گسترده در سطح کشور
- شناسایی طرح‌ها و محصولات فرهنگی که مروج منش اصیل ستایشگری هستند و معرفی و توزیع آنها در شبکۀ توزیع
- برگزاری مراسم‌های یادبود و گرامی‌داشت
- اعزام ذاکر و مداح
- استفاده از ظرفیت‌های رسانه‌ای و همچنین ظرفیت طرح‌های تربیت مربی برای آشنایی نسل فعلی و آتی با نخبگان صاحب‌منش
9ـ با توجه به رویکرد ائمۀ هدی علیهم‌السلام، فقها و بزرگان شیعه مبنی بر ضرورت منش استغنا برای مبلغین شیعه و نیز اصالت نداشتن ارتزاق از راه دین، ارائۀ خدمات رفاهی و تأمین اجتماعی در بنیاد، تحت شرایطی انجام خواهد شد که نقض این دو شرط نباشد.
10ـ بنیاد دعبل در زمینه‌های زیر از روحانیون و دانشمندان علوم دینی همکاری و همراهی جدی طلب خواهد کرد:
- شناسایی، احراز استحقاق و صلاحیت مخاطبان
- شناخت و تحلیل وضعیت موجود عرصۀ ستایشگری
- تولید اندیشه و محتوا
- طراحی روش و اجرای انتقال معرفت
